Kontynuacja odcinka 11

Książka Mariana Wróbla „Tajemnice dwuchodówki” umożliwiła mi poznanie zasad konstrukcji zadań szachowych, ale tematykę nowoczesnej kompozycji poznałem dzięki miesięcznikowi „Szachy”.

Tadeusz Czarnecki prowadził dział zadań, natomiast studiami zajmował się Grzegorz Grzeban. To była kopalnia wiedzy o kompozycji, dzięki temu w szybkim tempie poznałem jej tajemnice.

Bardzo istotne była też publikacja konkursów problemowych, co umożliwiło mi wysyłkę swoich prac.

Wyróżniona dwuchodówka w znanym piśmie amerykańskim „US Problem Bulletin” przedstawia temat „Zagorujko”, czyli trzystopniową zamianę matów. Konstrukcja nie jest najlepsza z uwagi na dużą ilość pionków. Jednakże pochwała w tak silnym konkursie międzynarodowym to mój sukces!

Jerzy Konikowski
US Problem Bulletin 1963
Pochwała

2X

W pozycji diagramu jest przygotowana gra:

1…We4 2.Hxb5 mat
1…Wg3 2.Hh7 mat

Złuda 1.Hf3? tempo

1…We4 2.He2 mat
1…Wg3 2.Hf5 mat

Obalenie 1…Gf4!

Rozwiązanie 1.Hd5! tempo

1…We4 2.Hb3 mat
1…Wg3 2.Hxd4 mat

Wyniki:

1 nagroda Barnes
2 nagroda Lipton
3 nagroda Tjoa Giok Hing
Wzmianki zaszczytne
Pirrone, Parthasesorathy
Pochwały
Hermanson, Musante, Tjoa Giok Hing, Konikowski, Restad

Sędzia H.Albrecht (Niemcy Zachodnie)

Kontynuacja odcinka 6

Konkursy problemowe na Ukrainie cieszyły się w przeszłości dużą popularnością w świecie szachowym z uwagi na silną obsadę.

W 1962 roku otrzymałem tam niespodziewanie drugą nagrodę.

W konkursie trzychodówek w 1963 r. moje zadanie zostało odznaczone 2-3 wzmianką zaszczytną.

Jako początkujący szachista zainteresowałem się także kompozycją szachową, którą przez wiele lat zajmowałem się intensywnie.  Układanie problemów, szukanie nowych i ciekawych idei zafascynowało mnie to tego stopnia, iż w pewnym momencie rozważałem nawet możliwość poświęcenia się tylko tej dziedzinie szachów.

Komponowałem zadania wszelkiego typu. Także maty pomocnicze (zwane również współmatami).

Co to jest takiego? Jest to rodzaj kompozycji szachowej, w której zaczynają czarne i obydwie strony współpracują ze sobą w celu zamatowania czarnego króla.

Mam na swoim koncie wiele takich zadań. Dzisiaj zaprezentują moją najlepszą pracę na ten temat.

Jerzy Konikowski
Schach-Echo 1985/86
I nagroda

Mat pomocniczy w 2 posunięciach

Rozwiązanie:

1.Hxe4 Se3+ 2.Hd5 Sc2#
1.Gxd5 Sc5+ 2.Ge4 Sb3#
1.g3 Sd2+ 2.He4 Sf3#
1.Sb7 Sb4+ 2.Gd5 Sc6#
1.Ga4 Wd2 2.Gb3 Sdc3#
1.c3 Wa4 2.c2 Sec3#

Samomat jest rodzajem kompozycji szachowej, w której zaczynają białe i zmuszają stronę przeciwną do dania im mata w określonej ilości posunięć. Oczywiście czarne tego nie chcą i na tym polega strategia ich obrony.

Ideę samomata ilustruje zamieszczona kompozycja. Wzięła ona udział w tematycznym konkursie międzynarodowym zorganizowanym przez znany periodyk problemowy „Problemista”, którego wydawcą i jednocześnie redaktorem był Eugeniusz Iwanow z Częstochowy. Temat konkursu brzmiał: przedstawić samomata z największą ilością posunięć matujących.

W pozycji diagramu widzimy dwie gotowe baterie matujące: Ga8/Wb7 oraz Hh1/Wg2. Dodatkowo są przygotowane maty pionkami na d5 i f5. Trzeba więc teraz zmusić czarne do dania mata. „Przeszkadza” w tym pionek h6, którego trzeba zatrzymać.

Po wstępie 1.Gg3 h5 2.Gh4 czarne nie mają już wyboru i są zmuszone do wykonania matujących ruchów.

W konkursie odniosłem sukces, ponieważ podziliłem 1-2 nagrodę ze znanym greckim problemistą Moutecidisem.

Jerzy Konikowski
Problemista 1964
1-2 nagroda ex.ae.

Samomat w 2 posunięciach

Jerzy Konikowski
Wieczernyj Świerdłowsk 1967
II nagroda
Album FIDE 1965-67 

Mat w 3 posunięciach

Po wstępie 1.Ga6! grozi 2.Hd8+ Hb8+ 3.Hxb8 mat

Obronami czarnych są szachy uwolnionym hetmanem:

1…Hh7+ 2.Gd3+ Ha7 3.Ge4 mat
1…Hb8+ 2.Gb5+ Ha7 3.Gc6 mat
1…Hg1+ 2.Gf1+ Ha7 3.Gg2 mat

Trzy maty uwolnionym gońcem. Zadanie było wielokrotnie przedrukowywane w pismach i książkach fachowych na temat kompozycji szachowej.

Albumy FIDE zawierają zbiory najlepszych kompozycji szachowych na świecie. Każdy album ukazuje się co trzy lata i jest podstawą do nadawania tytułów problemistom. O wyborze zadań decyduje komisja.

Każde zadanie  zakwalifikowane do albumu otrzymuje 1 punkt, natomiast studium 1.67.

Tytuły międzynarodowe uzyskuje się po zdobyciu odpowiedniej ilości punktów:

Arcymistrz – 70

Mistrz międzynarodowy – 25

Mistrz FIDE – 12.

Dodatkowe informacje w mojej książce: link.

W latach mojej młodości zajmowałem się czynnie kompozycją. Ułożyłem około 400 zadań, z czego przeszło 100 zostało wyróżnionych na konkursach międzynarodowych. W albumach FIDE znalazło się moich 8 utworów.

Jerzy Konikowski
Leninskaja mołodzioż 1967
X nagroda
Album FIDE 1965-67

Mat w 2 posunięciach

W pozycji diagramu są przygotowane maty po ruchach króla na d1 i f1. W złudzie 1.Hb4?, która jest jednak obalana po 1…c5!, po tych samych posunięciach następuje zamiana matów. Po wstępie 1.Hc5! następują inne maty po 1…Kd1 oraz 1…Kf1.

Kompozycja jest miniaturą (zadanie do 7 figur) i  przedstawia modny temat „Zagorujko” (zamiana matów w trzech fazach).

Wspomniałem już wcześniej, że studia – zadania najbardziej zbliżone swych charakterem do gry praktycznej – dzielą się na analityczne i kombinacyjne.

Studia analityczne są jakby żywcem wzięte z partii, natomiast kombinacyjne zawierają „niezwykłą treść”, np. niespodziewane maty, paty itd.

W mojej książce „Kompozycja w treningu szachisty” w rodziale „Partie i kompozycja” pisałem, że pojedynek szachowy może być natchnieniem dla problemistów w tworzeniu ciekawych zadań i studiów.

Na bazie mojej praktyki pokazałem studium, którego inspiracją było zakończenie pewnej partii.

Jerzy Konikowski
„Schach-Echo” 1985/1987
Pochwała

Białe zaczynają i wygrywają

Ten przypadek przytoczył nawet znany autor książek historycznych Edward Winter.

Studia szachowe są bardzo ciekawym działem w problemistyce i zachęcam chętnych do ich układania. Na stronie Polskiego Związku Szachowego organizowane są konkursy problemowe na zadania wszystkich typów.

Dział problemowy można osiągną po kliknięciu:
Komisje
Komisja kompozycji
Konkurs-oryginały

Cieszy mnie, że jest tam aktywny Grzegorz Mazur, który zaczynał prawdopodobnie u mnie publikować swoje pierwsze utwory.

Proponuję do analizy kolejne studium, które ułożyłem w celach szkoleniowych. Treść jest bardzo pouczająca i dlatego było kilkakrotnie przedrukowane w pismach zagranicznych, nawet w Rosji.

Jerzy Konikowski
Deutsche Schachblätter 1988

Białe zaczynają i wygrywają

Sam układałem dość często studia analityczne, które były mi potrzebne w zajęciach z młodzieżą. Część z nich opublikowałem nawet w pismach specjalistycznych.

Jerzy Konikowski
Deutsche Schachblätter 1988

Białe zaczynają i wygrywają

Na bazie tego zadania holenderski mistrz Sep Postma napisał ciekawą historyjkę, która została opublikowana w miesięczniku „Schakend Nederland” (Oktober 1988-1989). Była ona następnie przedrukowana w szwajcarskim tygodniku „Schachwoche”.

Moja przygoda z kompozycją szachową zaczęła się w wieku 15 lat. Zadebiutowałem dwuchodówką w miesięczniku „Szachy” (kwiecień 1962). Wtedy ta dziedzina szachów tak mnie zafascynowała, że poświęcałem jej dużo czasu.  Ucierpiała oczywiście na tym gra praktyczna. Ale zajmowanie się problemistyką miało też pewne plusy. Rozwijałem bowiem zmysł kombinacyjny, ćwiczyłem technikę liczenia wariantów i trenowałem umiejętności analizy końcówek. Swoje doświadczenia na tym polu opisałem w książce „Kompozycja w treningu szachisty” (Biblioteka Penelopy, Warszawa 2004).

O dwielu lat nie układam zadania, ale dalej interesuję się problemami kompozycji szachowej. Jako problemista opublikowałem około 400 zadań, z czego przeszło 100 zostało wyróżnionych na konkursach międzynarodowych. W specjalistycznych Albumach FIDE (zbiorach najlepszych zadań świata) znalazło się moich 8 utworów. Zajmowałem wysokie lokaty w Mistrzostwach Polski w Kompozycji, np. w dziale dwuchodówek raz zdobyłem srebrny medal (1967-1970), dwukrotnie brąz (1965-1966 i 1971-1973) oraz w dziale samomatów (1967-1970) uzyskałem srebro, a w dziale matów pomocniczych (1965-1970) otrzymałem brązowy krążek.

W tamtych czasach polska kompozycja szachowa miała wysoką rangę w świecie szachowym. Mieliśmy wielu doskonałych kompozytorów, którzy układali świetne zadania i zdobywali nagrody i wyróżnienia w renomowanych konkursach międzynarodowych. Tadeusz Czarnecki i Grzegorz Grzeban prowadzili dział problemowy w miesięczniku „Szachy”. Saturnin Limbach redagował natomiast kącik kompozycji szachowej w „Gazecie Częstochowskiej”. Ale największy wkład w rozwój kompozycji szachowej w Polsce miał niewątpliwie Eugeniusz Iwanow z Częstochowy – znakomity problemista, wieloletni redaktor i wydawca pisma „Problemista”.

Obecnie problemistyka upada w naszym kraju i władze Polskiego Związku Szachowego nic nie robią, aby temu zapobiec. Wspiera się tzw. solving, czyli pewną formę rozrywki szachowej. Natomiast nic się nie czyni w kierunku przywrócenia dawnego blasku znakomitej polskiej kompozycji szachowej! Pismo związkowe „Mat” nie prowadzi nawet konkursów problemowych. Polska jest prawdopodobnie jedynym krajem, gdzie nie ma systematycznych turniejów w kompozycji szachowej. Tylko dzięki Waldemarowi Turze zawdzięczamy, że są organizowane corocznie konkursy pn. „Wola Gułowska”!

Na mojej stronie jest dział poświęcony kompozycji szachowej, który jest systematycznie wzbogacany o nowe materiały.

Jerzy Konikowski
Szachy 1962

Mat w 2 posunięciach

Rozwiązanie: 1.Hh6! grozi 2.He6#
1…W8xd5 2.Hd6#
1…W3xd5 2.Gb2#
1…Sxd5 2.Gf4#
1…Gxd5 2.Sc6#
1…Hxd5 2.We4#

Tematem zadania jest pięć związań na polu d5.