Problemistyka szachowa

Już od wielu lat żadne polskie pismo szachowe nie organizuje konkursów problemowych. Zniknęła też z sieci strona „Problemista” poświęcona kompozycji. Ta dziedzina szachów w Polsce powoli upada. Nie ma narybku, układaniem zadań zajmuje się tylko niewielka grupka osób w podeszłym wieku. Natomiast Polski Związek Szachowy propaguje tylko tzw. solving. Jest to smutne, ponieważ kompozycja ma w Polsce duże tradycje i sukcesy.

Od czasu do czasu piszą do mnie sympatycy układania zadań i proszą o rady. Przysyłają mi także swoje utwory do ceny.

Niedawno  otrzymałem od Andrzeja Babiarza z Jasła ciekawą pozycję. Temat jest znany, ale zadanie to świetnie nadaje się do zajęć z młodzieżą, ponieważ ten taktyczny motyw trzeba znać!

Autor: Andrzej Babiarz, 2011

Białe zaczynają i wygrywają

Roziązanie: Do celu prowadzi jedynie 1.Wa1+! Inne ruchy są słabe: 1.Kf3? h1H+ 2.Kg3 Hh8! i dzięki otwartej przekątnej a1-h8 czarne wygrywają. Druga złuda 1.e5? to próba „poprawienia” pierwszej przez zamknięcie tej skośnej. Ale po 1…dxe5 2.Kf3 e4+! (Ratujący wtrącony ruch. Po błędnym 2…h1H?+ 3.Kg3 białe wygrywają.)  3.Kg3 i teraz słaba promocja 3…h1S+ 4.Kf4 Sf2 ratuje końcówkę. Wreszcie trzecia złuda 1.Kd3? nic nie daje wobec 1…h1H! (Inne promocje pionka przegrywają.) 2.Wa1+ Kg2 3.Wxh1 Kxh1 4.Kd4 Kg2 5.Kd5 Kf3 z remisową pionkówką. 1…Kg2 2.Wh1! Kxh1 3.Kf2 Tylko tak. Po 3.Kf1? d5!  czarne ratuja się. 3…d5 4.e5 d4 5.e6 d3 6.e7 d2 7.e8H d1H 8.Hc6+ z matem.

Analiza wsteczna (inna nazwa: retroanaliza) jest to jedna z dziedzin kompozycji szachowej. Polega na wykazaniu, jakie ruchy bierek szachowych doprowadziły do powstania zadanej z góry pozycji na szachownicy. Czyli jej zadaniem jest przedstawienie historii danego ustawienia. Analiza wsteczna jest jakby „odwróconym” solvingiem. W zadaniach z a.w. należy wykazać np., czy dana pozycja jest legalna, czyli czy możliwe jest podanie prawidłowej sekwencji posunięć, zgodnej z zasadami ruchów bierek szachowych, za pomocą której można dojść do danego ustawienia. Posunięcia sprzeczne z zasadami gry w szachy są niedopuszczalne w analizie wstecznej.

Analiza wsteczna jest typowym przykładem pracy detektywistycznej, nie związanej bezpośrednio z praktyczną grą w szachy. Z tego powodu nie może być zaliczana do szachów w ścisłym tego słowa znaczeniu, lecz do gier, czy rozrywek umysłowych (łamigłówek) wykorzystujących elementy szachowe. Oczywiście może być doskonałym narzędziem treningu umysłu szachisty i wspaniałą zabawą dla wszystkich miłośników szachów! Np. można próbować odtwarzać historię posunięć bierek, które doprowadziły do powstania pozycji uwiecznionych na obrazach o tematyce szachowej. W celu zrozumienia mechanizmu funkcjonowania analizy wstecznej proponuję zapoznać się z pouczającym przykładem „Problem 111” albo w angielskiej Wikipedii „Example”

Dodatkowe odnośniki:
Wprowadzenie do a.w.
Zestaw historycznych zadań z a.w.
Zadania
Forum dyskusyjne poświęcone zadaniom szachowym, w tym i a.w.
Baza zadań z a.w.

Dom Kultury – Pomnik Czynu Bojowego Kleeberczyków w Woli Gułowskiej ogłasza dwudziesty drugi formalny konkurs na oryginalne kompozycje szachowe w następujących działach:

DWUCHODÓWKI – sędzia Leopold SZWEDOWSKI
TRZYCHODÓWKI – sędzia Jan RUSINEK
SAMOMATY w 2 POSUNIĘCIACH – sędzia Eugeniusz IWANOW
SAMOMATY w 3 – 4 POSUNIĘCIACH – sędzia Waldemar TURA
MATY POMOCNICZE w 2 POSUNIĘCIACH – sędzia Władisław NEFIODOW

W każdej grupie:
3 nagrody,
dowolna tematyka,,
szachownica 8×8,
niedozwolone figury i konwencje bajkowe oraz zeropozycje.

Termin nadsyłania kompozycji: 30 IX 2011.

Publikacja z rezultatami konkursu będzie rozesłana uczestnikom przed 31 XII 2011.

Problemy na diagramach lub w notacji z pełnym rozwiązaniem przesyłać na adres

elektronicznie:
wgdk@interia.pl

lub pocztą:
Dom Kultury – Pomnik Czynu
Bojowego Kleeberczyków
21–481 WOLA GUŁOWSKA

Słownik biograficzny polskich problemistów
Edward Arłamowski w Wikipedii
Tadeusz Czarnecki w Wikipedii
Grzegorz Grzeban w Wikipedii
Eugeniusz Iwanow w Wikipedii
Zygmunt Marjenstrass w Wikipedii
Dawid Przepiórka w Wikipedii
Władysław Rosolak w Wikipedii
Jan Rusinek w Wikipedii
Waldemar Tura w Wikipedii
Marian Wróbel w Wikipedii

Polecam Państwu zapoznanie się z treścią najnowszego Biuletynu Polskich Problemistów, który zawiera zbiór ciekawych zadań autorstwa krajowych kompozytorów.

kronika6-2010

Kompozycja szachowa jest równie stara jak gra w szachy. Już w starożytności notowano sobie interesujące pozycje, w których jedna ze stron – mimo, że znajdowała się pozornie w beznadziejnej sytuacji – w sposób nieoczekiwany dawała mata przeciwnej stronie. Były to zalążki problemistyki, które nosiły wówczas nazwę „Mansuby”. Wraz z rozwojem gry praktycznej zaczęło też wzrastać zainteresowanie kompozycją, która z czasem stała się samodzielną gałęzią szachów.

Kompozycja szachowa w Wikipedii
Ogólne informacje o kompozycji
Chessproblems
British Chess Problem Society
Chess Composition Microweb
Uralski Problemista
Szachy PF
Problemist.com
Słownik kompzycji szachowej