Drodzy czytelnicy, dobiega końca sprzedaż książki Jacka Gajewskiego „Szachy kobiet w Polsce w latach 1945-1989” wydanej w 50 egzemplarzach. W sprzedaży pozostają egzemplarze o numerach 31-50. Poniżej zamieszczam fragmenty recenzji profesora doktora habilitowanego Tadeusza Wolszy (Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie) o tej książce:

            Autor niniejszej publikacji nie jest postacią anonimową w zakresie tematyki związanej z szachami, w tym z ich historią. Popełnił już kilka publikacji, wspólnie z Jerzym Konikowskim lub Janem Przewoźnikiem, jak chociażby: Królowe 64 pól (Sandomierz 2014), Akiba Rubinstein (Warszawa 2018), Szachy w ujęciu historycznym i psychologicznym (Gorzów Wielkopolski 2020), Mistrzowie Polski w szachach 1926-2021 (w dwóch tomach bez daty i miejsca wydania) i kilka jeszcze innych. Można z tego wnosić, że jest badaczem doświadczonym, bardzo dobrze zorientowanym w krajowych zasobach bibliotecznych i archiwalnych. Dysponuje też wiedzą teoretyczną i praktyczną w zakresie przygotowywania prac naukowych.

            Tytuł książki – Szachy kobiet w Polsce w latach 1945-1989 jest jak najbardziej uzasadniony. Biorąc pod uwagę dotychczasowy stan badań, historia gry szachowej uprawianej przez kobiety w Polsce, bez względu na chronologię wydarzeń, nie doczekała się jeszcze całościowego, kompletnego i rzetelnego opracowania. Pomysł Jacka Gajewskiego dotyczący przygotowania rozprawy na tytułowy temat można więc zapisać, bez cienia wątpliwości, po stronie jego osiągnieć naukowych i który jednocześnie w znaczącym stopniu uzupełnia istniejącą do tej pory, rażącą lukę badawczą dotyczącą tej tematyki. Autor odwołał się także do szerokiej bazy źródłowej z różnej proweniencji (archiwalia, memuarystyka, wywiady, publicystyka, literatura przedmiotu). (…)

                                                                                       Prof. dr hab.            Tadeusz Wolsza

///////////////////////////////

Dodatkowe informacje 

Kontynuacja odcinka 115

Jak już wspomniałem w poprzednim odcinku, dzięki mojej inicjatywie w Dortmundzie grała na przestrzeni kilku lat liczna grupa zawodników z Polski.

Nie zapomniałem też o „brązowych medalistkach z Malty”. W 1985 r. turniej kobiet wygrały wspólnie Hanna Ereńska-Radzewska i Małgorzata Wiese po 7 p. z 9 partii. Natomiast w 1989 roku Agnieszka Brustman była bezapelacyjnie pierwsza z 9 z 11. Drugie miejsce zajęła Hanna Ereńska-Radzewska 8 p.

Mimo dotychczasowych słabych wyników naszych kadrowiczów, udało mi się zmobilizować dyrektora turnieju Jürgena Grastata do zaproszenia kilku polskich szachistów także w 1992 roku .

Włodzimierz Schmidt grał w Dortmundzie pięciokrotnie bez większych sukcesów.

Natomiast w turnieju błyskawicznym było lepiej:

17 kwietnia 1992

Czołówka turnieju. Startowało 27 zawodników

1.W.Perschke (Niemcy) 22.5 punktów z 26 partii.
2-4.  M.Kamiński, B.Modr (CSRS) oraz Kaeser (Niemcy) po 22 p.
5-7. A.Filipowicz, J.Konikowski i J.Przewoźnik po 21.5 p.
8. W.Schmidt 20.5 p. itd.

Niestety Polacy w szachach klasycznych także tym razem wypadli słabo w swoich grupach i dlatego od 1993 roku nie udało mi się załatwić kolejnych zaproszeń.

Ale po rezygnacji Lothara Schmida z sędziowania głównego turnieju, zaproponowałem Jürgenowi Grastatowi, aby go zastąpił Andrzej Filipowicz. Moja sugestia spotkała się z pozytywnym przyjęciem i Andrzej przez wiele lat pełnił tę funkcję.

Jürgen Grastat i Jerzy Konikowski na Otwartych Mistrzostwach Anglii w Leeds

Kontynuacja odcinka 113

W miesięczniku „Magazyn Szachista” opublikowałem serię artykułów „Zapiski trenera”. Jeden z tematów brzmiał: O repertuarze debiutowym.

W numerze sierpień 2004 m.in. pisałem: Obrona królewsko-indyjska była w moim repertuarze stałym elementem, którą stosowałem czarnym kolorem z niezłym skutkiem.

W rozgrywkach I ligi w 1979 roku grałem w zespole Hutnika Warszawa na zmianę na 1 i 2 szachownicy. Zmuszało mnie to do pojedynków z zawodowcami. Zdawałem sobie sprawę, że moje ulubione otwarcie może być niewystarczające w grze przeciwko Włodzimierzowi Schmidtowi czy Janowi Adamskiemju, którzy akurat świetnie grali białym kolorem przeciwko schematom z rozwinięciem gońca na g7.

Postanowiłem przygotować coś specjalnego, tak aby zaskoczyć moich partnerów. Wybor padł na rzadko stosowany wariant Alechina w obronie holenderskiej. Decyzja okazała się trafna, gdyż wytrzymalem na pierwszej desce natarcie Schmidta, J.Adamskiego, Schinzla oraz Ignacego Nowaka. Uzyskałem 6.5 p. z 11 partii, co dla zawodnika-amatora było wynikiem pozytywnym.

Byłem w tym czasie trenerem kadry Polskiego Związku Szachowego.

Grałem też inne warianty obrony holenderskiej. Owocem moich doświadczeń była tematyczna książka wraz z byłym podopiecznym IM Olafem Heinzelem.

Została ona wydana w niemieckim wydawnictwie Joachim Beyer Verlag i doczekała się dwóch wydań.

W partii z Włodkiem uzyskałem pozycję z dobrymi szansami walki o przewagę. W niedoczasie przyjąłem jednak remisową propozycję arcymistrza. Obaj byliśmy zadowoleni z wyniku!

   [Event "Lublin"]   [Date "1979"]   [White "Białe: Schmidt, Włodzimierz"]   [Black "Czarne: Konikowski, Jerzy"]   [Result "1/2-1/2"]   [ECO "A40"]   [PlyCount "54"]   [EventDate "2013.02.23"]   [SourceDate "2013.02.23"]       1. d4 e6 2. c4 f5 3. Nf3 Nf6 4. g3 Be7 5. Bg2 O-O 6. O-O Ne4 $5 7. b3 (7. d5   Bf6 8. Qc2 d6 9. Nfd2 Nxd2 10. Bxd2 e5 11. Nc3 a5 12. Nd1 b6 13. Bh3 g6 14. f3   Na6 15. Nf2 Nc5 {z mniej więcej równymi szansami, I.Nowak-Konikowski, Lublin   1979, lub}) (7. Nc3 Bf6 8. Nxe4 fxe4 9. Ne5 d5 10. Ng4 Be7 11. f3 exf3 12. exf3   dxc4 13. Be3 Nc6 14. f4 Nb4 15. Ne5 Nd5 16. Bf2 c3 17. bxc3 Nxc3 18. Qc2 Nd5   19. Be4 g6 20. Bxg6 hxg6 {z remisem, Schinzel-Konikowski, Lublin 1979.}) 7...   Bf6 8. Bb2 d5 9. Qc2 Bd7 10. Nbd2 Nc6 11. a3 a5 12. Rac1 Rc8 13. e3 Be8 14. Ne1   Qe7 15. Nd3 g5 16. Nf3 Bg7 17. Nfe5 Nxe5 18. dxe5 dxc4 19. bxc4 Bc6 20. Bd4 g4   21. f3 gxf3 22. Bxf3 Qe8 23. Qg2 Kh8 24. Rfd1 Rd8 25. Nc5 Qg6 26. Rf1 Bh6 27.   Rcd1 Kg8 {i uzgodniliśmy remis. Będąc w niedoczasie nie mogłem się zdecydować   na wariant po} (27... b6 $5 28. Nxe4 fxe4 29. Be2 Ba4 30. Rb1 c5 31. Ba1 Bxe3+   32. Kh1 Rxf1+ 33. Qxf1 Bd4 34. Rxb6 Kg8 {z dobrymi szansami czarnych.}) [1/2-1/2] 

Kontynuacja odcinka 111

Włodzimierz Schmidt w Sajenkach 1963. Obok stoi Tadeusz Lipski z Lublina (fotografia ze zbiorów Andrzeja Filipowicza).

Włodzimierza Schmidta zobaczyłem po raz pierwszy na festiwalu w Sajenkach koło Augustowa, który odbył się w dniach 22.07.-05.08.1963. Dla mnie – jako początkującego juniora – impreza była wielkim przeżyciem. Po raz pierwszy mogłem podziwiać w akcji prawie całą czołówkę kraju. Miałem nawet możliwość gry ze znanymi mistrzami w licznych turniejach błyskawicznych.

Schmidt przyjechał do Augustowa zaraz po akademickich mistrzostwach świata (Budva 5-21.07.1963). W pewnym momencie pokazał swoją świetną partię ze znanym amerykańskim arcymistrzem Williamem Lombardym.

Zanotowałem sobie jej przebieg i w domu poświęciłem wiele godzin na jej analizę. Był to dla mnie znakomity trening. Parę tygodni później partia była opublikowana w miesięczniku „Szachy” z komentarzem zwycięzcy. Porównałem je z moimi analizami. Nie wypadłem źle!

   [Event "Budva 1963"]   [White "Białe: Schmidt, Włodzimierz"]   [Black "Czarne: Lombardy, William"]   [Result "1-0"]   [ECO "B94"]   [PlyCount "123"]       1. e4 c5 2. Nf3 d6 3. d4 cxd4 4. Nxd4 Nf6 5. Nc3 a6 6. Bg5 e6 7. f4 Qb6 8. Qd2   Qxb2 9. Rb1 Qa3 10. e5 dxe5 11. fxe5 Nfd7 12. Bc4 Be7 13. Bxe6 O-O 14. Nd5 Bxg5   15. Qxg5 h6 16. Qd2 fxe6 17. Rb3 Qxa2 18. Ne7+ Kf7 19. Qb4 a5 20. Qd6 Ra6 21.   Rf1+ Ke8 22. Rxf8+ Nxf8 23. Qxb8 Kxe7 24. Qxc8 Qa1+ 25. Ke2 Qxd4 26. Qxb7+ Nd7   27. Qxa6 Qxe5+ 28. Re3 Qd5 29. Ke1 Ne5 30. Qe2 Nc4 31. Rd3 Qg5 32. Rg3 Qc1+ 33.   Qd1 Qb2 34. Qd3 Nd6 35. Re3 a4 36. Qg6 Qb4+ 37. c3 Qh4+ 38. g3 Qf6 39. Qxf6+   gxf6 40. Kd1 e5 41. Kc2 Ke6 42. Re1 Nc4 43. Ra1 a3 44. Kb3 Ne3 45. Rxa3 Ng4 46.   Ra2 Kd5 47. Rd2+ Ke4 48. c4 Ke3 49. c5 Kxd2 50. c6 e4 51. c7 e3 52. c8=Q Ne5   53. Qd8+ Ke2 54. Qxf6 Ng4 55. Qh4 Ne5 56. Qxh6 Kf2 57. Qf4+ Nf3 58. g4 e2 59.   Qg3+ Ke3 60. g5 e1=Q 61. Qxe1+ Nxe1 62. g6 [1-0]   

Kontynuacja odcinka 112

Trener jest osobą nie tylko odpowiadającą za przebieg szkolenia oraz za wszystko to, co jest z nim związane. Musi mieć praktycznie oczy naokoło głowy oraz być dobrym obserwatorem, prowadzć ciekawie zajęcia i tym  samym motywować swych podopiecznych do dalszych treningów oraz pracy samoszkoleniowej.

Podstawową rolą trenera jest pokierowanie swych uczniów w taki sposób, by nie stracili  zainteresowania problemami naszej dyscypliny, aby zdobywanie wiedzy sprawiało im przyjemność i radość. Szkoleniowiec powinien nauczyć też swych podopiecznych kreatywnego myślenia, co w szachach jest bardzo ważne.

Trener może mieć inne podejście do kwestii szkolenia, niż inni, ale swoje racje powinien uzasadniać na bazie konstruktywnej dyskusji. Wyklucza się wszelkie dysputy w sposób niegodny i odbiegający od przyjętych form w środowisku, które wymaga dużej klasy.

Jesteśmy przedstawicielami rodzaju sportu o wielkich walorach intelektualnych i ludzie z tym związani powinni wykazywać się dużą kulturą osobistą!

Zachęcony opinią Jerzego Morasia, zacząłem przeglądać partie Mateusza Bartla i interesować się jego aktywnością sportową. Stwierdziłem, że ma duży talent taktyczny, niezwykle istotny w grze juniorów. Wiele partii rozstrzygał już w fazie debiutowej i to w eleganckiej formie. To odpowiadało zaleceniom moim podopiecznym we własnej pracy szkoleniowej: Grajcie aktywnie w szachy i w takim kierunku opracujcie sobie repertuar debiutowy, najlepiej z pomocą trenera.

Moja książka Szybkie zwycięstwa mogła być w początkowym stadium w tym zakresie materiałem pomocniczym.

cdn

Kontynuacja odcinka 111

W wpisie 109  przytoczyłem wypowiedź Internauty:

Mateusz Bartel od czasu do czasu wybudza się z głębokiego snu  i „odświeża“ znane (stare) problemy, ale nie podaje ich przyczyn i nie proponuje konkretnych rozwiązań …”.

Z tym można się zgodzić, co stwierdzam na bazie wieloletnich obserwacji. Mateusz Bartel często dyskutuje o kondycji polskich szachów, ale ze swojego punktu widzenia. Jeśli tylko ktoś z boku wyrazi swoją opinię, a nie jest ona po myśli arcymistrza, to natychmiast dostaje w „przysłowiową czapę”.

Właśnie mnie to spotkało kilkakrotnie. Rozwinę ten temat w kolejnych odcinkach!

Zacznę od tekstu zamieszczonego w książce Mistrzowie Polski w Szachach 1979-2021:   

Kontynuacja odcinka 98

14 lutego zmarł znany publicysta Daniel Passent.

Był sympatykiem szachów, o czym dowiedziałem się bezpośrednio od  niego w trakcie pewnego spotkania w studio krakowskiej telewizji.

Na początku marca 1976 roku Jerzy Kostro został zaproszony do wzięcia udziału w programie z cyklu „Umówmy się”. Głównym tematem było hasło „Gra” w różnych aspektach. Kostro opowiadał o tym z punktu widzenia szachów wyczynowych. Inni ze swoich zawodowych doświadczeń.

Tłem programu był pojedynek pomiędzy mną i Stanisławem Porębskim (mieliśmy godzinę na partię). Technicznie wyglądało to tak, że widzowie wchodząc do studia widzieli nas przy szachownicy i mogli stawiać określoną kwotę na zwycięzcę. W ocenie kibiców faworytem był Porębski. Innego zdania była Stanisława Kostro – żona mistrza. Postawiła na mnie i wygrała sporą sumę!

Partia miała dynamiczna charakter. Obaj wpadliśmy w niedoczas i w końcowej fazie partii – według późniejszej relacji Kostry – narobiliśmy takiego hałasu, że moderator musiał przerwać na moment wywiad z pewnym wiceministrem budownictwa do zakończenia gry.

Po programie podszedł do mnie Daniel Passent z gratulacjami (widział dobrze przebieg partii, gdyż siedział blisko nas). Na moje pytanie „Gra pan w szachy?” odpowiedział, że po amatorsku i według jego oceny miałem szczęście. Miał rację, gdyż w lepszej pozycji mój przeciwnik przekroczył czas!

Audycja była wyemitowana w programie II telewizji (wtedy w Polsce były tylko dwa programy) i widziało ją wielu znajomych. Przez dłuższy czas składano mi gratulacje…!

Daniel Passent przy szachownicy

Kontynuacja odcinka 98

Niedawno miliony Polek i Polaków wyszło na ulicę, aby zaprotestować przeciwko lex TVN. Na szczęście ta walka o wolne media zakończyła się sukcesem, na razie…

Gdy w 2007 roku zakładałem portal i następnie bloga, to zapowiedziałem, że będziemy podawać  tutaj wiadomości pomyślne lub nie, ale zawsze prawdziwe!

Naszym celem będzie pokazywanie też różnych poglądów, idei i opinii w kwestii dynamicznego rozwoju szachów turniejowych w Polsce. Zachęcaliśmy do kulturalnych dyskusji w celu wyrobienia nawyku tolerancji dla odmiennych poglądów i wypracowywania optymalnych rozwiązań szkoleniowych.

Szachiści w kraju nie zawsze znajdują odpowiednich informacji na stronie Polskiego Związku Szachowego i czasopiśmie Mat. Naszym celem jest zatem omawianie różnych aspektów dotyczących królewskiej gry.

Taką politykę informacyjną prowadzimy konsekwentnie od początku naszego istnienia, co  spotkało się z pozytywnym odbiorem większości Internautów. Wspierano nas: Wreszcie znalazł się ktoś, kto odważnie przedstawia problemy naszej dyscypliny! O popularności bloga świadczy dalej statystyka.

Oczywiście nie wszyscy zaakceptowali nasze wzmagania o prawdę i swobodę wypowiedzi. Było do przewidzenia, że spotkamy się z negatywnym przyjęciem władz Polskiego Związku Szachowego i ich sprzymierzeńców.

Ale nas to nie zniechęca do dalszego działania! Jesteśmy wolnymi obywatelami, niezależnymi od jakiś opiekunów i doradców. Piszemy prawdę i mamy w tym szerokie wsparcie w szeregach naszych sympatyków!

cdn

Kontynuacja odcinka 5

Gość napisał:

Plotek od zawsze było i jest wiele. Rosjanie zawsze chcieli
zdyskredytować Fischera. Ale też i inni. Historia o zębach wzięła się z
książki „Searching for Bobby Fischer” (był też film pod tym tytułem) w której autor przeprowadził rozmowę z Ron Gross, który znał Fischera z juniorskiego turnieju a formatował się na przyjaciela BF. Społeczność internetowa zdemaskowała konfabulanta. To on rozniósł plotkę o zębach, którą w mig capnęli inni jak np Rene Chun.

Generalnie książka Gawlikowskiego to zlepek faktów i plotek. Czytałem ją z przymrużeniem oka.

/////////////////////////////

Moja uwaga: Na ten temat nie mogę się sam wypowiedzieć, gdyż tej publikacji nie mam i dlatego jej nie czytałem.

W książce z Pitem Schulenburgiem nie zajmowaliśmy się plotkami z życia Fischera, tylko jego twórczością szachową!

Po ostatnim wpisie EDITORA

Szachy i film (10)

jeden z Internautów napisał: Pierwszą szachistką, która dzielnie i z sukcesami walczyła z mężczyznami była Vera Menchik, co zresztą było już przedstawione kiedyś na tym blogu.

Zgadza się. O tym była też mowa w książce Królowe 64 pól (Jacek Gajewski i Jerzy Konikowski).

Ma zatem Nona Gaprindaszwili rację?

///////////////////////////////

Dla przypomnienia:

Szachy kobiece zawsze wzbudzają emocje. Panie – w odróżnieniu od swych kolegów – grają przeważnie bojowo i do końca. Umówionych remisów prawie nie ma. Sam oglądam bardzo chętnie partie szachistek, ponieważ tutaj zawsze dzieje się coś ciekawego.

W ostatnich czasach płeć piękna daje sobie doskonale radę w pojedynkach z panami. Na uznanie musiały czekać jednak wiele lat!

Kiedy w 1929 Vera Menchik, ówczesna mistrzyni świata otrzymała – jako jedyna kobieta – zaproszenie do wzięcia udziału w prestiżowym turnieju w Karlsbadzie (obecnie Karlovy Vary), to austriacki mistrz Albert Becker wystąpił z propozycją założenia klubu jej imienia, którego członkami mieliby stać się pokonani przez nią szachiści. Ku uciesze uczestników Becker został pierwszym członkiem klubu własnego pomysłu.

Inny Austriak, Hans Kmoch założył się, że wystąpi w stroju baletnicy, jeśli Menchik zdobędzie więcej niż trzy punkty. Kmoch do końca turnieju musiał drżeć z emocji. Mistrzyni świata zdobyła dokładnie 3 punkty. Wygrała dwie partie, dwie zremisowała. Przegrała siedemnaście. Turniej zakończyła na ostatnim, 22 miejscu.

   [Event "Karlsbad-04 International Masters"]   [Date "1929.08.02"]   [Round "3"]   [White "Białe: Menchik, Vera"]   [Black "Czarne: Becker, Albert"]   [ECO "A85"]   [PlyCount "79"]   [EventDate "1929.07.31"]   [EventType "tourn"]   [EventRounds "21"]   [EventCountry "CZE"]   [Source "ChessBase"]   [SourceDate "1999.07.01"]         d4 d5 2. Nf3 Nf6 3. c4 c6 4. Nc3 e6 5. e3 Ne4 6. Bd3 f5 7. Ne5 Qh4 8. O-O     Nd7 9. f4 Be7 10. Bd2 Nxe5 11. dxe5 Bc5 12. Bxe4 fxe4 13. Qb3 Qd8 14. Na4 Be7     Bb4 b6 16. Bxe7 Qxe7 17. cxd5 exd5 18. Rac1 Bb7 19. Nc3 Qf7 20. Qb4 Rd8 21.     Rfd1 Ba8 22. h3 Qe7 23. Qxe7+ Kxe7 24. b4 Rd7 25. Rd2 Rhd8 26. Ne2 Rc8 27. Rdc2   Rdc7 28. Nd4 g6 29. Nb5 Rd7 30. Kf2 h6 31. g4 a6 32. Nd4 Rdc7 33. f5 g5 34. Kg3   Bb7 35. h4 gxh4+ 36. Kxh4 Kf7 37. Kh5 a5 38. bxa5 bxa5 39. Nb5 Rd7 40. e6+ [1-0]   

The first women's world champion Vera Menchik won a lot of bright games against the strongest players of her era. Here is how she defeated the yet-to-be world champion Max Euwe in Hastings-1931.

It's 114 years since her birthday on February 16, 1906.#WomenInChess #BestGame pic.twitter.com/x1kzbVO8Yw

— International Chess Federation (@FIDE_chess) February 16, 2020